هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر پوشش ژل آلوئه­ورا (۵۰ و ۱۰۰ درصد وزنی- وزنی)، سالیسیلیک اسید (۰ و ۲ میلی مولار) و عصاره آویشن (۰، ۱/۰ و ۵/۰ درصد حجمی-حجمی) بر ماندگاری پسته تازه بود. آزمون انتشار دیسک در قالب طرح کاملاً تصادفی و بررسی درصد توسعه کپک آسپرژیلوس، شمارش میکروبی، ارزیابی حسی و آزمون سنجش رنگ به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گردید. نتایج نشان داد قطر رشد و درصد توسعه کپک و شمارش کپک، مخمر و باکتری های مزوفیل هوازی در نمونه‌های دارای پوشش ژل آلوئه­ورای حاوی سالیسیلیک اسید و عصاره آویشن کمتر بود. هم چنین بیشترین میزان مؤلفه­های رنگی و امتیاز در آزمون­های سنجش رنگ و ارزیابی حسی به این نمونه ها تعلق گرفت و به طور معنی­داری با شاهد اختلاف داشتند (۰۵/۰>P). تیمارهای کنترل و ژل آلوئه­ورا با غلظت ۵۰ درصد (a) نیز به عنوان نامطلوب­ترین پوشش­ها شناخته شدند و پوشش ژل آلوئه­ورای حاوی عصاره آویشن و سالیسیلیک اسید در غلظت های بالا (AST) با قابلیت توانایی بهبود ماندگاری پسته تازه، تیمار برتر شناسایی گردید.  

میوه خرما، سرشار از ترکیبات قندی، مواد فیبری، برخی ویتامین‌ها، املاح معدنی و ترکیبات فنولی با خاصیت ضداکسایشی است. تغییرات فیزیکوشیمیایی، بیوشیمیایی و میکروبی رخ داده در این میوه در طی نگهداری سبب کاهش ویژگی‌های کیفی آن می‌گردد. در پژوهش حاضر تاثیر فیلم پلی‌اتیلنی حاوی ۱ و ۲ درصد نانوذرات اکسید روی به عنوان پوشش نانوکامپوزیتی و فیلم بدون نانوذرات به عنوان نمونه شاهد در حفظ برخی ویژگی‌های کیفی میوه خرمای مضافتی در دو دمای نگهداری ۴ و ۲۵ درجه سانتی‌گراد به مدت ۱۲۰ روز ارزیابی گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات فیلم نانوکامپوزیتی، دما و زمان نگهداری بر شاخص‌های مورد بررسی نمونه‌های خرمای مضافتی معنی‌دار بود (p<۰,۰۵). کمترین تغییرات در شاخص‌های کیفی از قبیل افت وزن، pH، اسیدیته، مواد جامد محلول، محتوای فنول کل، محتوای قند کل و قندهای احیاء کننده در نمونه‌های خرمای قرار گرفته در فیلم نانوکامپوزیتی ۲ درصد و نگهداری شده در دمای ۴ درجه سانتی‌گراد مشاهده گردید. میزان این تغییرات در نمونه کنترل قرار گرفته در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد به صورت معنی‌داری بیشتر از سایر نمونه‌ها بود. به علاوه، استفاده از بسته‌بندی نانوکامپوزیتی موجب کاهش سرعت رشد میکروبی (باکتری‌های معتدل‌دوست هوازی و کپک و مخمر) در مقایسه با نمونه شاهد گردید. با افزایش دمای نگهداری از ۴ به ۲۵ درجه ‌سانتی‌گراد روند افزایشی در رشد میکروبی و تغییر شاخص‌های کیفی تمام نمونه‌ها مشاهده شد که بیانگر کاهش ویژگی‌های کیفی خرما بود. با در نظر گرفتن شاخص‌های مورد بررسی، بسته‌بندی نانوکامپوزیتی حاوی ۲ درصد اکسید روی عملکرد بهتری نسبت به بسته‌بندی نانوکامپوزیتی حاوی ۱ درصد اکسید روی داشت. به طور کلی می‌توان استفاده از فیلم نانوکامپوزیتی حاوی ۲ درصد نانوذرات اکسید روی را برای حفظ ویژگی‌های کیفی خرمای مضافتی در دمای نگهداری ۴ درجه سانتی‌گراد پیشنهاد داد.

خرمای مضافتی یکی از مهم‌ترین محصولات صادراتی استان کرمان محسوب می‌شود که در طی نگهداری ممکن است ویژگی‌های کیفی آن تغییر نماید. استفاده از پوشش‌های خوراکی روشی جدید برای افزایش ماندگاری محصولات مختلف کشاورزی می‌باشد. هدف مطالعه حاضر، بررسی تاثیر پوشش‌های خوراکی آلوئه‌ورای حاوی سالیسیلیک اسید (۲ میلی‌مولار) و عصاره چای سبز (۵/۰ درصد) بر ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی، میکروبی و حسی خرمای نگهداری شده در دو دمای ۴ و ۲۵ درجه سلسیوس به مدت ۱۵۰ روز بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که نوع پوشش، دما و زمان نگهداری تاثیر معنی‌داری بر شاخص‌های مورد ارزیابی داشتند (p<۰,۰۵). بر اساس نتایج، کمترین افت وزن در نمونه‌های پوشش داده شده با آلوئه‌ورای حاوی سالیسیلیک اسید و چای سبز مشاهده شد. چنین پوششی از تغییر قابل‌توجه pH، اسیدیته، بریکس، محتوای قند کل و قند احیاء نمونه‌های خرما در مقایسه با نمونه کنترل در طی دوره نگهداری جلوگیری کرد. در طی دوره نگهداری، شاخص‌های pH و قند کل روند کاهشی و شاخص‌های اسیدیته، بریکس و محتوای قند احیاء روند افزایشی داشتند. محتوای فنول کل در طی دوره نگهداری روند مشخصی نداشت و مقدار آن در نمونه‌های پوشش داده شده به صورت معنی‌داری بیشتر از نمونه کنترل بود. همچنین پوشش آلوئه‌ورای حاوی سالیسیلیک اسید و چای سبز به صورت موثری از افزایش رشد میکروبی جلوگیری کرد. به علاوه ارزیاب‌ها به نمونه‌های خرمای پوشش داده شده با آلوئه‌ورای حاوی سالیسیلیک اسید و چای سبز امتیاز بیشتری دادند. میزان تغییر شاخص‌های فیزیکوشیمیایی، میکروبی و حسی در نمونه‌های نگهداری شده در دمای ۲۵ درجه سلسیوس به صورت معنی‌داری بیشتر از دمای ۴ درجه ‌سلسیوس بود. به طور کلی استفاده از پوشش آلوئه‌ورای حاوی سالیسیلیک اسید و عصاره چای سبز و نگهداری در دمای ۴ درجه سلسیوس به علت تاثیر بر کاهش رشد میکروبی و حفظ خصوصیات کیفی خرما مضافتی پیشنهاد می‌گردد.

سبوس، محصول جانبی فرایند آسیاب گندم، دارای ترکیبات مختلف از جمله پنتوزان‌ها می‌باشد که این ترکیب می‌تواند برای افزایش خواص سلامت‌بخش و عملکردی محصولات غذایی کاربردهای صنعتی پیدا کند. در این تحقیق ابتدا بازدهی استخراج پنتوزان از سبوس گندم با استفاده از آب داغ ۸۰ درجه سلسیوس، هیدروکسید سدیم ۰,۰۱ میلی‌مولار و پراکسید هیدروژن قلیایی ۲ درصد به عنوان روش‌های مرسوم استخراج بررسی گردید. سپس، تاثیر پیش‌تیمارهایی از قبیل آنزیم سلولاز، فراصوت، اتوکلاو و مایکروویو در حضور هیدروکسید سدیم و آب بر افزایش بازدهی استخراج مطالعه شد. در نهایت به منظور افزایش بازده استخراج پنتوزان‌ها، تیمارهای مراحل قبل با بالاترین درجه استخراج (فراصوت، آنزیم سلولاز، آب داغ، هیدروکسید سدیم و پراکسید هیدروژن) به صورت تیمارهای ترکیبی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که خلوص پنتوزان‌های استخراج شده با هیدروکسید سدیم به صورت معنی‌داری بیشتر از آب داغ و پراکسید هیدروژن بود (p< ۰.۰۵). همچنین، از میان پیش‌تیمارهای آنزیم سلولاز، امواج فراصوت، اتوکلاو و مایکروویو در حضور آب یا هیدروکسید سدیم، بیشترین میزان بازده استخراج پنتوزان‌ها به ترتیب در تیمار ترکیبی آنزیم+هیدروکسید سدیم و فراصوت+هیدروکسید سدیم مشاهده شد. تیمار ترکیبی آب داغ ۸۰ درجه سلسیوس، آنزیم سلولاز ۰.۱ درصد و توان فراصوت ۵۶۰ وات به مدت ۲ دقیقه و تیمار ترکیبی آب داغ ۸۰ درجه سلسیوس و پراکسید هیدروژن ۴ درصد با pH=۱۱.۵ به ترتیب به عنوان بهترین عوامل ترکیبی در افرایش بازده استخراج و خلوص پنتوزان از سبوس گندم شناخته شدند. 

در پژوهش حاضر پرتودهی فرابنفش برای فرآوری آب لیمو مورد استفاده قرار گرفت. سامانه طراحی شده تابش فرابنفش دارای پنج عدد لامپ UV-C بود و عمل پرتودهی بر مبنای فاصله لامپ‌ها (۱۰، ۲۰ و ۳۰ سانتی‌متر) از لایه سیال و همچنین زمان گردش (۱۰، ۲۰ و ۳۰ دقیقه) آب لیمو در سامانه انجام شد. نمونه پرتودهی نشده نیز به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. نمونه‌های شاهد و پرتودهی شده در بطری‌های پلی‌اتیلنی تیره رنگ پر شدند و در دمای محیط به مدت ۹۰ روز نگه‌داری شدند. بلافاصله بعد از پرتودهی و طی دوره نگه‌داری شاخص‌هایی از قبیل pH، اسیدیته، مواد جامد محلول، محتوای اسید آسکوربیک، شاخص‌های رنگ (L*، a* و b*)، میزان قهوه‌ای شدن و ویژگی‌های حسی بررسی شدند. شاخص‌های pH، اسیدیته و مواد جامد محلول روند مشخصی نشان ندادند. نتایج نشان داد از میان شاخص‌های رنگ، شاخص L* به صورت معنی‌داری در طی دوره نگه‌داری کاهش یافت، اما شاخص‌های a* و b* در طی دوره نگه‌داری به صورت معنی‌داری افزایش یافتند که میزان این تغییرات در نمونه‌های پرتودهی شده از فاصله ۱۰ سانتیمتری بیشتر بود. همچنین پرتودهی سبب کاهش قابل توجه محتوای اسید آسکوربیک نمونه‌های پرتودهی شده از فاصله ۱۰ سانتی‌متری در مقایسه با نمونه‌های دیگر و شاهد گردید. اما، میزان قهوه‌ای شدن نمونه‌های پرتودهی شده از فاصله ۱۰ سانتی‌متری به صورت معنی‌داری کمتر از نمونه‌های پرتودهی شده از فاصله ۲۰ و ۳۰ سانتی‌متری بود. امتیاز ارزیاب‌ها نیز نشان داد پرتودهی و نگه‌داری سبب تغییر ویژگی‌های کیفی آب لیمو گردید. امتیاز ارزیاب‌ها، پذیرش بیشتر نمونه‌های پرتودهی شده از فاصله ۲۰ و ۳۰ سانتی‌متری را در مقایسه با نمونه‌های پرتودهی شده از فاصله ۱۰ سانتی‌متری نشان داد. به طور کلی، بواسطه تاثیر مخرب تابش فرابنفش بر محتوای اسید آسکوربیک، سامانه طراحی شده در این پژوهش برای فرآوری آب لیمو پیشنهاد نمی‌گردد.