---

سه کشور ترکیه، سوریه و عراق که حوضه­های مشترک آب‏ریز و آب‌گیر رودخانه­های دجله و فرات را در اختیار دارند، به خاطر وابستگی روزافزون به آب این رودخانه­ها مجبور به ایجاد سد و کنترل جریانات آبی داخل قلمرو خود شده­اند. در این بین کشور ترکیه که از موقعیت بالادستی نسبت به دو همسایه جنوبی خود برخوردار است، در چارچوب پروژه آناتولی جنوب شرقی یا گاپ (GAP) به منظور توسعه کشاورزی و صنعتی سرزمین­های جنوب شرقی خود به مقدار زیادی از آب رودخانه­های دجله و فرات نیاز خواهد داشت و با سد سازی‌های فراوان بر روی این دو رودخانه در خاک خود مقدار آب خروجی به دو کشور سوریه و عراق را به مقدار زیادی نسبت به قبل کاهش داده است. کاهش آب دجله و فرات از زمان اجرای طرح موجب صدمات بسیاری به امنیت زیست محیطی عراق و سوریه شده است که این آسیب­ها در ادامه پیامدهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نامناسبی برای دو کشور مذکور به بار آورده است. این مسئله به علاوه باعث به وجود آمدن تردیدهایی در رابطه با اهداف سیاسی ترکیه در چند دهه اخیر، منجر به بروز کشمکش و مناقشه­هایی بین سه کشور شده است. بر این اساس پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و منابع کتابخانه­ای در پی پاسخ به این سوال است که هیدروپلیتیک پروژه گاپ چه تاثیری بر امنیت زیست محیطی عراق و سوریه داشته است و اهداف ترکیه از اجرای این طرح چیست؟ اجرای مرحله­ای پروژه گاپ در طی چند دهه اخیر پیامدهای زیست محیطی بسیاری از جمله آلودگی آب، از بین رفتن گونه‎های کمیاب زیستی جانوری و گیاهی، افزایش بیابان­زایی، شور شدن خاک، خشکی باتلاق­ها و حوضچه­ها و تولید ریزگردها در عراق و سوریه شده است و به نظر می­رسد ترکیه با تکیه بر این طرح به دنبال ایجاد هیدروهژمونی در منطقه است.

---

ایران از نظر موقعیت جغرافیایی در کمربند خشک کره زمین قرار گرفته است که این امر موجب کمبود طبیعی آب در کشور شده است. ایرانیان از دیرباز برای کنار آمدن با این امر، دست به اقداماتی نظیر احداث قنات، آب بند و آب انبار و... در بیشتر مناطق کشور زده​اند. با مرور زمان، افزایش جمعیت و گسترش فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی و خدماتی نیاز به استفاده از آب را افزایش داده است و در کنار این امر، توزیع نامتعادل فعالیت‌ها و جمعیت در پهنه کشور در اغلب موارد پدیده طبیعی کمبود آب را تبدیل به پدیده انسانی و مدیریتی بحران آب کرده است که در نتیجه آن فشار مضاعفی به منابع آب وارد می​شود و در این بین شاید به‌توان محیط زیست و اکوسیستم​های طبیعی را اولین قربانیان خاموش این وضعیت محسوب کرد که مداخلات انسانی باعث قطع یا کاهش شدید حقابه آن‌ها می​شود و متعاقب بحران آب، انواع و اقسام بحران​های زیست محیطی اتفاق می​افتد. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی آثار و تبعاتی که بحران آب بر محیط زیست کشور بر جای می​گذارد، می‌پردازد. یافته‌های تحقیق مصادیقی از این وضعیت در گوشه و کنار کشور را به نمایش می‌گذارد. به​طوری که بحران آب در ابعاد گوناگونی محیط زیست و اکوسیستم‌های طبیعی را در کشور تخریب کرده و تبعات جبران ناپذیری بر جای گذاشته است.
 

---

اکولوژی صلح یک مفهوم علمی نوظهور است که تحت تاثیر گفتمان علمی در مورد امنیت زیست محیطی و صلح آفرینی زیست محیطی شکل گرفته است و از لحاظ فلسفی خواستار "صلح با طبیعت" است که به‌طور فزاینده‌ای با مداخلات متعدد انسانی در سیستم زمین به چالش کشیده و در معرض خطر قرار دارد. این مفهوم در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است و مقتضی است که در ایران نیز با توجه به تهدیدات زیست محیطی پیش رو در سطوح محلی، ملی و منطقه‌ای مورد توجه قرار گیرد. بر همین اساس، مقاله حاضر سعی دارد به روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای به تبیین مفهومی اکولوژی صلح بپردازد. همچنین تلاش شده است براساس مولفه‌های اکولوژی صلح برخی پیشنهاد‌ها جهت صلح سازی و صلح آفرینی در مناطقی مانند خاورمیانه و حوزه دریای خزر ارائه گردد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، تهدیدات زیست محیطی می‌تواند بنا به خاصیت فوریت تهدیدات، فرصت‌هایی را برای صلح سازی و صلح آفرینی فراهم کند.
 

---

امروزه آلودگی به یکی از چالشهای اصلی مدیریتی کشورها تبدیل شده است. بگونه‌ای که کشورها علاوه بر سیاستها و اقدامات در درون مرزهای خود، ساماندهی به بحث آلودگی را در حوزه بین‌المللی نیز دنبال می‌کنند. از جمله مصادیق آلودگی، آلودگی هواست که با توجه به ماهیت آن شیوع بیشتری داشته و در اکثر مناطق جهان کم و بیش محسوس می‌باشد. بدون شک تولید و انتشار آلودگی تابعی از فرایند رشد و توسعه اقتصادی کشورهاست. این موضوع در ادبیات اقتصادی (اقتصاد محیط زیست) در قالب منحنی زیست محیطی کوزنتس(EKC) دنبال می‌شود که در آن فرایند تخریب محیط‌زیست با توجه به ماهیت و مراحل مختلف رشد اقتصادی توضیح داده می‌شود. در این مطالعه تلاش می‌شود با استفاده از روش داده‌های تلفیقی (پانل)، اثر رشد اقتصادی بر آلودگی هوا در قالب فرضیه منحنی زیست محیطی کوزنتس برای ۶۷ کشور با گروه های درآمدی متفاوت (شامل ایران) مورد آزمون قرار گیرد. بدین منظور اثر رشد اقتصادی، جمعیت شهری، قوانین زیست محیطی، تعداد خودرو و درجه باز بودن اقتصاد بر میزان آلودگی هوا مورد بررسی قرار می‌گیرد . نتایج حکایت از بر‌قراری منحنی زیست محیطی کوزنتس در کشورهای مورد بررسی دارد.

---

فشردگی استفاده از منابع تولید در بخش کشاورزی منجر به تحمیل فشار بر محیط زیست شده است. این فشار عمدتاً بصورت استفاده گسترده از نهاده های دارای منشأ شیمیایی و استفاده بیش از حد از منابع آب محدود می باشد. این شرایط در حالی مشاهده می شود که میان اهداف زیست محیطی بصورت کاهش استفاده از منابع از یک سو و اهداف بهره برداران بصورت تلاش در جهت دستابی به حداکثر تولید و بکارگیری منابع بیشتر تعارض وجود دارد. در این مطالعه با استفاده از رهیافت برنامه ریزی چندهدفی اهداف زیست محیطی و بهره برداران بطور توأم مورد بررسی قرار گرفت. اهداف زیست محیطی شامل کاهش مصرف آب، کودشیمیایی و سموم شیمیایی و اهداف بهره برداران شامل افزایش بازده ناخالص و کاهش ریسک تعریف گردید. برای هریک از اهداف سطوح مختلف انتخاب و الگوهای متعدد ارایه گردید. اطلاعات مورد نیاز نیز از میان گروهی از بهره برداران منطقه مرودشت به دست آمد. بر اساس یافته های مطالعه مشخص گردید که میان اهداف یاد شده تبادل وجود دارد و می توان به ترکیب مطلوبی از اهداف که در مقایسه با سطح فعلی آنها از جاذبه بیشتری برخوردار است دست یافت. نتایج نشان داد در میان محصولات، خیار، کلزا و جو هم از نظر زیست محیطی یا هدف سیاستگذاران و هم از نقطه نظر بهره برداران مطلوب هستند. همچنین پیاز و گندم از نگاه تأمین هدف بهره برداران در مقایسه با هدف سیاستگذاران از اهمیت بالاتری برخوردارند. سه محصول برنج، ذرت علوفه ای و ذرت دانه ای نیز اولویت خود را از دست دادند.

---

طی سال های اخیر در میان مباحث مربوط به اقتصاد محیط زیست، فرضیه منحنی زیست محیطی کوزنتس که رابطه U وارونی را بین شاخص های توسعه اقتصادی و آلودگی برقرار می سازد، اهمیت فراوانی یافته است. در این کار، مطالعه منحنی فوق به صورت منطقه ای در سطح شهر تهران برای پسماندهای جامد این شهر صورت گرفته است. طی دوره مورد بررسی که سال های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۵ را در بر می گیرد، گرچه فرضیه منحنی مزبور به اثبات نمی رسد ولی اثر سیاست تفکیک از مبدأ پسماندهای خشک که از سال ۱۳۸۳ به اجرا درآمده بر روی شیب منحنی معنی دار ظاهر شده است.

---

methyl tertiary-butyl ether) MTBE) یکی از افزودنی‌های بنزین که به­ منظور افزایش اکتان و کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای استفاده می­شود، MTBE می­تواند از طریق راه‌های مختلف از جمله استنشاق، خوراکی و تماس پوستی وارد جریان خون انسان شود. همچنین کربنیک انیدراز انسانی یکی از متالوآنزیم­هاست که تقریباً در تمام موجودات زنده یافت می‌شود و مورد مطالعات گسترده‌ای قرار گرفته و بیماری‌های متعددی با کربنیک انیدراز در ارتباط هستند. در این مطالعه اثر مجاورت MTBE با آنزیم کربنیک انیدراز II انسانی بر فعالیت آنزیم با روش‌های طیف­سنجی مرئی-فرابنفش بررسی شد و تغییرات Tm آنزیم در غلظت‌های مختلف از MTBE گزارش شده­است. همچنین تغییرات ساختاری آنزیم در حضور MTBE با طیف­سنجی فلورسنس ذاتی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می­دهد فعالیت آنزیم در مجاورت MTBE با مکانیسم مختلط خطی مهار شده است. نتایج مربوط به طیف­سنجی فلورسنس ذاتی آنزیم تغییرات ساختار در­حضور MTBE را نشان می­دهد. همچنین در پی اتصال MTBE به آنزیم، پایداری حرارتی آنزیم کاهش‌یافته و نسبت به تغییرات دما حساس شده است.

---

آلاینده های خانواده BTEX (شامل بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلین) از آلاینده های زیست محیطی بسیار مهم می باشند، ترکیبات BTEX عموما در بنزین و دیگر محصولات پتروشیمی یافت می شوند، این ترکیبات بسیار سمی بوده و علاوه بر اثرات بسیار زیان آور بر سلامتی انسان، سبب صدمات شدید به کلیه اشکال حیات می شوند. در این تحقیق با به کار بردن نانوذرات آهن در یک دیواره تراوای واکنش زا (PRB) اثر این نانوذرات به عنوان عامل واکنش زای به کار رفته در PRB ، در رفع آلودگی از خاکهای اشباع کائولینیتی آلوده به BTEX به صورت کمی مورد برسی قرار گرفته است. در این آزمایشات مشاهده شد غلظت آلاینده های BTEX موجود در آب، در اثر عبور از لایه های PRB قرار گرفته در سلول مورد آزمایش، تا ۶۰% غلظت اولیه کاهش یافته است. یکی دیگر از مسائلی که در این تحقیق برسی شده مقدار بهینه نانو آهن به کار رفته در لایه های واکنش زا می باشد، در این تحقیق طی چند مرحله آزمایش، برای آلاینده های مورد مطالعه مقادیری به عنوان مقادیر بهینه نانو آهن در هر لایه ارائه گشته است. در آزمایش های انجام شده طی این مطالعه پارامتر دما به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار بر فرایندهای رفع آلودگی، به صورت کنترل شده و هدفمند تغییر داده شده تا امکان برسی اثر دما بر روی نتایج آزمایشات وجود داشته باشد. نتایج حاصله از این تحقیق میتواند در طراحی سیستم های رفع آلودگی از آب های زیر زمینی مورد استفاده قرار گیرند.

---

در این پژوهش با رویکردی همه جانبه، تحلیل انرژی، اگزرژی، اقتصادی و زیست محیطی (۴E) یک چرخه رانکین آلی با هدف تولید همزمان توان و گرما با منبع انرژی خورشیدی انجام‌شده‌است. به منظور بررسی جامع بخشهای مختلف سیستم طراحی شده در کنار یکدیگر، پس از مدلسازی و طراحی ترمودینامیکی چرخه رانکین آلی، به کارگیری کلکلتورهای خورشیدی تخت و سهموی و همچنین بویلر گازسوز به عنوان تجهیزات تامین کننده انرژی در حالت‌های مختلف مستقل و یا ترکیبی و همچنین در دو حالت جریان منبع گرمایی باز و یا بسته، مورد بررسی قرار گرفته‌اند. با این هدف که در حالت جریان منبع گرمایی باز، از جریان خروجی با دمای oC ۸۰ برای تامین گرمای مورد نیاز در بخش‌های مختلف استفاده شود؛ هر چند که در حالت جریان بسته مقدار انرژی اولیه‌ی مورد نیاز کمتر خواهد بود. همچنین استفاده از پنل‌های فتوولتاییک، جهت تامین انرژی مورد نیاز سیستم پمپاژ چرخه مورد بررسی قرار گرفته است. محاسبات نشان می‌دهد که برای مقیاس مورد مطالعه در ایران، هزینه توان تولیدی از کمترین به بیشترین به ترتیب مربوط به استفاده از بویلر گازسوز، کلکتور خورشیدی سهموی، پنل‌های فتوولتاییک و کلکتورهای خورشیدی تخت می‌باشد. همچنین با استفاده بهینه از منابع انرژی در حالت تولید همزمان توان و گرما (جریان باز) نسبت به حالت تولید توان (جریان بسته)، از دیدگاه انرژی ۸,۶۱% و از دیدگاه اگزرژی ۸.۱۱%، افزایش بهره-وری حاصل می‌شود؛ هر چند که حالت جریان منبع حرارتی باز نسبت به حالت جریان بسته نیازمند هزینه‌ی سرمایه گذاری بالاتری می باشد.

---

در این مقاله یک واحد توربین گازی با ظرفیت نامی MW ۲۶,۸ که در شرکت پالایش گاز ایلام برای تولید پیوسته برق استفاده می‌شود مورد مطالعه قرار گرفته است. پارامترهای اصلی اندازه‌گیری شده، و پتانسیل تبدیل این واحد به تولید همزمان گرما، سرما، برق و فرآیند از نظر فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی ارزیابی شده است. یک واحد بازیافت گرمای تولید بخار، گرمای محصولات احتراق خروجی توربین را تبدیل به بخار می‌کند و بخار تولید شده برای سه هدف تولید گرمایش، سرمایش و فرآیند مورد استفاده قرار می‌گیرد. چرخه ابتدا از نظر ترمودینامیکی بررسی شده و جهت اطمینان از عملکرد درست واحد HRSG از دیدگاه قانون دوم ترمودینامیک، تحلیل پینچ نیز انجام شده است. جهت ارزیابی اقتصادی چرخه هزینه‌های سرمایه‌گذاری، جریان نقدینگی، ارزش حال خالص و نرخ بازگشت داخلی (ریسک سرمایه‌گذاری) نیز محاسبه شده است. همچنین تاثیر ایجاد واحد CCHPP بر کاهش آلاینده‌های زیست محیطی مانند CO، CO۲و NOx ارزیابی شده است. نتایج نشان می دهد که این واحد CCHP می تواند باعث کاهش مصرف انرژی سوخت به اندازه ۳۶% شود. کمترین اختلاف دمای پینچ برای واحد بازیافت گرمای طراحی شده ̊ C ۱۹ می‌باشد. نتایج اقتصادی نشان می‌دهد که دوره بازگشت سرمایه حدود ۵.۲ سال بوده و در طول عمر مفید پروژه بالغ بر ۱.۸۷ میلیون دلار ارزش افزوده اقتصادی ایجاد خواهد شد. همچنین میزان کاهش تولید CO۲ ، CO، و NOx بالغ بر ۳۲۰۰۰، ۲۲ و ۲۷ تن در سال می‌باشد.

---

در این تحقیق، طراحی و تحلیل یک سیستم تولید همزمان با سیال عامل های مختلف از نظر ترمودینامیکی و اقتصادی مورد مطالعه قرارگرفته است. از مدل اگزرژی- اقتصادی و اگزرژی- زیست محیطی برای بررسی سیستم با تکیه بر هزینه محصولات، استفاده شده است. طراحی سیستم جدید برپایه سیکل رنکین آلی با محرک اولیه توربین گاز جهت برآورده نمودن اهداف مورد نیاز ایستگاه تقویت فشار منطقه نار- کنگان می باشد. این اهداف عبارتند از: تولید الکتریسیته، توان سرمایش و هزینه های تولید. با استفاده از آنالیز حساسیت، پارامترهای دمای ورودی به توربین، دیگ بخار و چگالش و فشار ورودی به توربین مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که دی کلرو تری فلورو اتان و تولوئن عملکرد بهتری در تولید الکتریسیته (۱,۶۱۲ مگاوات) و تولید سرمایش (۶.۲۸۲ مگاوات) دارند. در حالیکه دی اکسید کربن از نظر اقتصادی (۱۰۳.۵ دلار بر مگاژول) عملکرد بهتری دارد. با افزایش دما و فشار ورودی به توربین توان سرمایشی کاهش می یابد به جز در سیال دی اکسید کربن که سبب افزایش توان سرمایشی می گردد. همچنین با افزایش دمای چگالش و ورودی به دیگ بخار، توان سرمایشی به ترتیب کاهش و افزایش پیدا می کند. مجموع هزینه محصولات برای همه سیال عامل ها با افزایش دمای ورودی دیگ بخار و توربین و کاهش دمای چگالش، کاهش می یابد. در حالیکه برای دی اکسید کربن، در یک فشار بهینه، هزینه به مینیمم مقدار خود می رسد. محفظه احتراق و دیگ بخار به دلیل بازگشت ناپذیری ها بیشترین نرخ تخریب را در اجزای سیستم دارند.

---

روش تحلیل پوششی داده­ها، ابزاری قدرتمند برای اندازه­گیری کارآیی است. وقتی که نهاده­ها و ستاده­ها قطعی هستند، روش سنتی تحلیل پوششی داده­ها کاربرد دارد. از آنجایی که در دنیای واقعی، برخی از نهاده­ها و ستاده­ها نظیر انتشار گاز دی اکسید کربن اغلب مبهم و غیردقیق هستند، امکان استفاده از این روش وجود ندارد. لذا در مقاله حاضر، از روش تحلیل پوششی داده­های فازی استفاده شد. نتایج مطالعه، نشان داد که میانگین بازه کارآیی زیست محیطی کربن طی دوره مورد بررسی برای کشورهای تحت مطالعه ۷۵ و ۹۰ درصد است. همچنین ایران در مقایسه با سایر کشورهای تحت مطالعه، با دارا بودن میانگین کارآیی زیست محیطی کربن برابر با ۷۴ و ۶۱ درصد به ترتیب برای کران بالا و پایین کارآیی از میزان کارآیی زیست محیطی کربن پایینی برخوردار است و در جایگاه مطلوبی قرار ندارد. در این مطالعه، جهت افزایش کارآیی زیست محیطی کربن، کاربرد درست و بهینه نهاده­های تولید و  استفاده  کمتر از  منابع، توصیه گردید.

---

افزایش روز افزون مصرف انرژی های تجدید ناپذیری همچون نفت و گاز و کاهش ذخایر آنان، لزوم توجه به منابع پاک و تجدیدپذیر را بیش از پیش ضروری می­سازد. در این شرایط انرژی باد یکی از مطمئن ترین گزینه ها برای تولید انرژی الکتریکی شناخته می­شود. در این پژوهش با هدف ارزیابی تاثیر تغییر اقلیم های آب و هوایی بر مشخصه های اقتصادی و زیست محیطی توربین های بادی یک مدلسازی عددی در نرم افزار متلب، انجام گردید. جهت ارزیابی تاثیرات پارامتر های مذکور به عنوان یک مطالعه موردی این مدلسازی عددی برای پارامترهای بیان شده در ۴ شهر ایران شامل شهرهای رشت، تهران، آبادان و سنندج به عنوان نمایندگان اقلیم های اصلی آب و هوایی کشور ایران مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بر اساس نتایج دیدگاه اقتصادی که معرف هزینه تراز شده واحد انرژی تولید شده میباشد، شهر آبادان با هزینه تراز شده ۱/۰۴ دلار به ازای هر کیلووات ساعت انرژی به عنوان اقتصادی ترین شهر شناخته شد. همچنین جنبه زیست محیطی تحلیل که بر مبنای روش ارزیابی چرخه حیات بوده، با درنظرگیری مقدار کربن دی اکسید تولیدی در طول چرخه عمر سیستم و قیمت گذاری آن بر مبنای سیاست های جریمه ای، شهر رشت را با اقلیم معتدل مرطوب و با مقدار انتشار ۱۵۶ کیلوگرم کربن دی اکسید در سال و کمترین هزینه جریمه ای (هزینه سالیانه ۲/۲۶ دلار) در میان شهر های دیگر مناسب ترین گزینه نشان داد.

---

امروزه همگام با به ‌کارگیری سیستم‌های اطلاعاتی به‌ عنوان مزیت رقابتی در سازمان‌ها، توجه به ایجاد و توسعه محیطی پایدار که سازمان‌ها بتوانند در آن بدون آسیب به جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی جامعه به اهداف خود دست یابند، به یک مسأله حیاتی تبدیل شده است. از این‌رو شناسایی عوامل لازم برای بهبود جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست ‌محیطی سودمند و ضروری است. در این پژوهش با استفاده از رویکرد کیفی و کمی به بررسی تأثیر سیستم‌های اطلاعاتی بر توسعه پایدار پرداخته می‌‌شود. در بخش کیفی با استفاده از رویکرد فراترکیب عوامل شناسایی و با استفاده از نظر خبرگان در چارچوب مورد نظر جای گرفتند. سپس در بخش کمی از روش‌های آماری کای- دو تک‌نمونه‌ای برای آزمون فرضیات و از آزمون فریدمن جهت اولویت‌بندی ابعاد و مقوله‌ها استفاده شده و داده‎ها با استفاده از نرم‌افزار اس‌پی‌اس‌اس تجزیه ‌و تحلیل شدند. در نهایت ۴۲ مفهوم و ۱۲ مقوله اصلی استخراج شد. براساس نتایج در میان مقوله‌های عمده در چارچوب توسعه پایدار بیشترین اهمیت مربوط به مدیریت منابع است. ابعاد نیز به ‌ترتیب اهمیت عبارت از زیست ‌محیطی، اقتصادی/ دولتی، فرهنگی/ اجتماعی و سازمانی است.

---

حمایت از سرمایه­گذاری خارجی و حفاظت از محیط زیست دولت میزبان دو منفعت متعارض به نظر می­رسند. از یک سو، سلب مالکیت بعنوان موضوعی حائز اهمیت در حقوق سرمایه گذاری خارجی، در معاهدات سرمایه­گذای و نیز رویه داوری مورد توجه قرار گرفته است، و از سوی دیگر، دول میزبان با اعمال حاکمیت و با ادعای صیانت از محیط زیست و منابع طبیعی اقدام به سلب مالکیت از سرمایه گذار خارجی می کنند. در بررسی تعارض حقوق سرمایه گذاری خارجی و حقوق بین الملل محیط زیست، در برخی معاهدات، اسناد و آرا بین المللی به اولویت حفاظت از محیط زیست اشاره شده است. لیکن رویه داوری دعاوی مرتبط با سرمایه گذاری خارجی رویکرد قابل تاملی در این خصوص دارد. دیوان های داوری ادعای دولت میزبان مبنی بر وجود خطرات زیست محیطی را مورد بررسی قرار داده اند و در صورت تحقق سایر شرایط، این ادعا را موجبی برای مشروعیت سلب مالکیت ارزیابی کرده اند و از آنجاکه پرداخت غرامت از آثار سلب مالکیت مشروع است ، به لزوم پرداخت غرامت رای داده اند. در مواردی که مستند به رویه بین المللی یا یافته های دیوان، وقوع خطرات زیست محیطی جدی و مبتنی بر یافته های علمی تشخیص داده شود، دیوان اقدام دولت میزبان را قانونی ارزیابی کرده و پرداخت خسارت منتفی شده است.

---

با توجه به تهدیدهای فزاینده تغییرات آب و هوایی، نوآوری های فناورانه و کاهش آلودگی، به نیروهایی برای رشد اقتصادی بالاتر و محیط زیست بهتر تبدیل شده‌اند. در این پژوهش به بررسی اثرات پیچیدگی اقتصادی به عنوان شاخص تولید پیشرفته مبتنی بر دانش و مصرف انرژی تجدیدپذیر و همچنین اثرات متقابل آنها بر آلودگی محیط زیست در کشورهای در حال توسعه در دوره زمانی ‌۲۰۱۹-۲۰۰۰ با استفاده از روش GMM پرداخته شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که شاخص پیچیدگی اقتصادی، تأثیر منفی و معناداری بر انتشار دی اکسید کربن در کشورهای در حال توسعه دارد. متغیرهایی مانند باز بودن تجارت و شدت انرژی، باعث افزایش انتشار دی اکسید کربن می‌شوند و فرضیه منحنی کوزنتس برای کشورهای در حال توسعه تأیید، و همچنین پیچیدگی اقتصادی در این کشورها، به حرکت رو به بالا در منحنی کوزنتس منجر می‌گردد. مصرف انرژی تجدیدپذیر، تأثیر معنادار بر کاهش انتشار دی اکسید کربن دارد و همچنین در سطوح بالاتر پیچیدگی اقتصادی، مصرف انرژی تجدیدپذیر باعث کاهش بیشتری در انتشار دی اکسید کربن می شود و از این رو باید کشورهای در حال توسعه سهم انرژی های تجدیدپذیر را با استفاده از فرایندهای نوآوری در بخش انرژی به طور قابل توجهی افزایش دهند که این امر سبب کاهش آلودگی های زیست محیطی در این کشورها می شود.

---

پیامدهای اجتماعی و سیاسی برخاسته از فروسایی محیطی، محیط زیست را در کانون مباحث سدۀ بیست و یکم قرار داده است، به گونه‏ ای که نا‏امنی بوم‌شناسی و نابودی بن‌مایه ‏های زیست‌کره به‌عنوان بخشی از تهدیدهای غیرسنتی با جستار امنیت انسانی پیوند استواری یافته است. شهرستان تربت جام طی چند دهۀ گذشته درگیر یک رشته مسائل زیست‌محیطی بوده است. مقالۀ حاضر به تبیین سناریوهای محتمل فراروی محیط زیست این شهرستان می ‏پردازد. روش‏شناسی حاکم بر پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی است. درون‌داده‏ های مورد نیاز با روش کتابخانه ‏ای و میدانی گرد‏آوری و با بهره ‏گیری از نرم‌افزار‏‏های Micmac وScenario Wizard و مدل FARAS مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد که از شانزده وضعیت احتمالی مربوط به چهار سناریو با سازگاری قوی، وضعیت‏هایی که مناسبات فراروی آیندۀ محیط زیستِ شهرستان تربت جام را نامطلوب (در آستانۀ بحران و بحرانی) بیان می‏کنند، بیشترین وضعیت‏های احتمالی ممکن را دربر می‏گیرند. بر این پایه، راهبرد مدیریت پایدار تخصیص منابع کنونی و آیندۀ زیست‌محیطی در وضعیت در آستانۀ بحران و راهبرد تعدیل قوانین و دیدگاه‏های کنونی نسبت به محیط زیست و بنیادهای زیست‌محیطی در سطح  کشور و متناسب با آن در سطح شهرستان تربت جام در وضعیت بحرانی، مناسب‌ترین راهبردها شناخته شد.

---

با توجه به رشد شهرنشینی درگستره محیطی، مساله محیط زیست و دست­یابی به پایداری زیست محیطی شهر امری ضروری است. بنابراین هدف مقاله حاضر شناسایی و خوشه‌بندی پیشران‌های موثر بر توسعه زیست محیطی شهر خرم آباد با رویکرد  فضایی راهبردی است. روش جمع آوری داده ها به صورت اسنادی- پیمایشی بوده که فرایند تجزیه و تحلیل آنها در دو ‌بخش صورت گرفته است. در بخش اول جهت تحلیل توسعه فضایی شهر، در قالب نرم افزار ArcGIS ۱۰,۲ و   ENVIتغییرات کاربری اراضی محدوده مورد مطالعه طی یک دوره ۳۱ ساله مورد ارزیابی قرار گرفته و در ‌بخش دوم جهت شناسایی پیشران‌های توسعه زیست محیطی شهر خرم آباد، از روش پیمایشی (پرسشنامه­ای) در قالب نمونه­گیری هدفمند استفاده شده که بر اساس آن ۶۲ عامل موثر بر آینده زیست محیطی شهر خرم آباد در ۵ بُعد کلی (اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، نهادی و مدیریتی، زیست محیطی و کالبدی) گردآوری گردید. این عوامل در قالب یک ماتریس متاقطع ۶۲ *۶۲  در نرم افزار میک مک مورد تحلیل ساختاری  قرار گرفته که از میان آنها ۱۰ پیشران کلیدی با تاثیرگذاری بالا مشخص شد. نتایج این پژوهش نشان داد که ارتقاء میزان پایداری زیست محیطی در شهر خرم آباد و شهر‌هایی همانند آن با عنایت به گستردگی ابعاد زیست محیطی، در گرو  استفاده از تفکر بلندمدت و گذار از ملاحظات زودگذر با نگاه به اصول توسعه پایدار است، تا در قالب یک برنامه‌ریزی فضایی -راهبردی و مشارکت محور، بتوان به توسعه زیست محیطی مناسب دست یافت.